“Domotica & eHealth: praktisch, veilig en empatisch, maar hoe staat het met de privacy?”

De onzichtbare onbeperkte surveillance die buiten ons gezichtsveld plaatsvindt.

Domotica en eHealth: praktisch, beschermend, veilig en empatisch, maar intussen geven we ook een hoop informatie over ons leven weg. Met als direct gevolg invloed op ons leven en de onbeperkte surveillance die buiten ons gezichtsveld plaatsvindt. We merken het dagelijks: als je iets op internet hebt opgezocht ontvang je al snel daarna advertenties over dat onderwerp. In China neemt dit met een sociaal kredietsysteem angstaanjagende vormen aan. De Nederlandse senioren maken zich in het algemeen vooralsnog weinig zorgen over hun privacy.

Door Marinus Dijkman*

“De onschuld” van klassieke domotica is verdwenen door breedband Internet. Domotica evolueert naar data gedreven IoT-systemen met schier onbegrensde mogelijkheden en toepassingen”, aldus Ad Van Berlo, R&D Manager en Expert bij Smart Homes.

Ondoorzichtige invloed
De opmars van nieuwe apparaten in ons huis verbonden met Internet: Amazon’s Alexa, Google’s Home, digitale assistenten lijkt haast niet te stoppen. Het dient het gemak en leidt vaak tot kostenbesparing, maar het heeft ook een keerzijde. Kunstmatige intelligentie evolueert ook naar meer invloed en macht bij overheden en techbedrijven. Kredietscore op basis van verleden, gedrag op sociale media, buurtgegevens. Willen we dat allemaal wel?
“Onbeperkte surveillance die buiten ons gezichtsveld plaats vindt en leidt tot ondoorzichtige invloed op ons leven, vormt een bedreiging voor: burgerschap, autonomie en democratie”, aldus Van Berlo.

Razendsnelle ontwikkelingen
Van Berlo schetst de razendsnelle ontwikkelingen op het gebied van automatisering in de woning (al in 1993 kon je met een klap in de handen de gordijnen openen en sluiten) tot aan ontwikkelingen waarbij kunstmatige intelligentie een hoofdrol vervult.
Voor senioren zijn de belangrijkste stappen de introductie van de iPad in 2010 en de snelle opkomst van het IoT (Internet of Things) waarmee allerlei apparaten via de ‘cloud’ aan elkaar worden verbonden.
Op 10 maart 2016 lanceerde Google de techniek dat je smartphone exact weet wanneer je van huis gaat en wanneer je thuiskomt en desgewenst bijvoorbeeld de verwarming voor je wat hoger zet. Daar is naast tientallen andere zaken onlangs ook zeer geavanceerde spraakherkenning aan toegevoegd.

Kunstmatige intelligentie
Kunstmatige intelligentie neemt enorme vormen aan. Het was augustus 1994 dat Joeri Kasparov wereldkampioen schaken door een Pentium computer werd verslagen. Computers werden steeds slimmer; maar het beroemde Chinese Go (het moeilijkste bordspel ter wereld) leek niet te kraken. Tot maart 2016: toen werd Lee Sedol, achtienvoudig wereldkampioen Go-speler, verslagen door AlphaGo, een computerprogramma van Google-dochter Deepmind.
De race gaat verder: marktleiders Google, Amazon en Apple stellen op grote schaal hun ‘ontwikkelkits’ beschikbaar voor softwareontwikkelaars die ook praktische toepassingen voor senioren ontwikkelen. Naast slimme camera’s die het verschil herkennen tussen een huisdier of een mens en van valdetectie-programma’s zijn voorzien, is er nu ook de nieuwe Apple Watch 4, een horloge met o.m. valdetectie dat na een valpartij vooraf ingestelde nummers gaat bellen en bij geen gehoor 112.

Privacy en vertrouwelijkheid
Zorgverleners zien privacy en vertrouwelijkheid vaak als barrière bij de implementatie van eHealth en domotica. Het monitoren en managen van de toestand en gezondheid van senioren biedt veiligheid en zekerheid, maar bedreigt ook de waardigheid van ouderen in hun eigen huis. Bovendien bestaat de angst dat de verzamelde data misbruikt kan worden door overheden, verzekeraars, bedrijfsleven en wie deze data zou moeten managen en voor wie deze toegankelijk zou moeten zijn.

Gebrek aan kennis
Uit recent onderzoek van Stijlvol Ouder in samenwerking met Smart-Homes blijkt dat het merendeel van de senioren zich vooralsnog weinig zorgen maken over de invloed van domotica op hun privacy. Wanneer domotica wordt toegepast voelen ze zich In het algemeen niet bekeken of gemonitord. De grens wordt veelal getrokken bij valdetectie met bewegingssensoren. Fraaie oplossingen zijn die waar valdetectoren zorgen voor een volautomatische verbinding met een 24/7 meldkamer.
Het gebrek aan bezwaren omtrent privacy van senioren heeft wellicht te maken met het gebrek aan kennis van senioren over technologie. Bij de keuze voor eHealth-implementatie is privacy een secundair issue wanneer het nuttig wordt bevonden voor de veiligheid, onafhankelijkheid en gezondheid.

* Door Marinus Dijkman, mede-oprichter van Stijlvol Ouder, een onderzoeks- en adviesbureau over en voor senioren.