Durvers en Doeners in seniorenhuisvesting

“Als we op de overheid moeten wachten, gebeurt er weinig, daarom doen we het zelf”, aldus een aantal gerenommeerde sprekers tijdens het drukbezochte ‘Jaarcongres Seniorenhuisvesting 2019’ georganiseerd door Stijlvol Ouder en vastgoedJournaal. Onder voorzitterschap van Tromp Bakker, werden de laatste inzichten gedeeld. “Waar staan we ‘anno nu’ met huisvesten en zorg voor senioren in Nederland?”, Waar liggen de grote problemen en waar de oplossingen?”

Door Marinus Dijkman

Tot de ‘durvers en doeners’ behoort zeker Conny Helder, Raad van Bestuur Tante Louise. Met zeventien verpleeginrichtingen in West-Brabant waarin 95 procent kwetsbare ouderen, waarbinnen bijna 80 procent mensen met dementie is Tante Louise baanbrekend. In het Hof van Nassau in Steenbergen is een open dorp situatie gecreëerd waarbij maximale vrijheid wordt geboden aan de bewoners en bewoners zoveel als mogelijk deelnemen aan de maatschappij. “Geen gesloten deuren, maar een sensor aan de pols en een dementie vriendelijke omgeving waar personeel in de winkels op een vertrouwde manier met mensen omgaan”, aldus Conny Helder. De bewoner zelf raakt nooit uit beeld; via satellieten (GPS) is exact te zien waar de bewoner is, waar hij zich bevindt en beweegt. Doordat de bewoners bewegingsvrijheid ervaren in plaats van een opgesloten gevoel, wordt de levenskwaliteit van de bewoners verhoogt. “We zien mede hierdoor dat bewoners langer mobiel blijven, er een afname is van onbegrepen gedrag en minder bewoners de laatste fase van dementie bereiken.”

Anders werken in de zorg
Er wordt veel gesproken over zorg en huisvesting. “Ik heb het liever over de tijd daarvoor waarin we veel tijd verloren laten gaan om de stimulatie van het brein af te remmen”, stelt Conny Helder.  Er wordt nu veel tijd besteed aan de achterkant, Conny wil dat dat geld naar voren gaat, bij haar is alles gericht op vroege opsporing en snelle interventie, want als het niet gebeurt zegt ze, lopen we met z’n allen tegen een muur aan. “Wij kunnen niet zoveel huizen bouwen als we nodig hebben, we hebben een tekort aan arbeidskrachten en kijken of we voldoende innovaties in de markt kunnen krijgen om dat tegen te gaan. Dat doen we onder het label ‘Anders werken in de zorg’. Dat doen we met twaalf VVT-instellingen in onze regio en inmiddels ook met Friesland en Groningen.”

De omgeving betrekken
Ook Dorte Kristensen, directeur Atelier PRO Architecten, behoort tot de doeners. Zij gelooft sterk in schaalgrootte en de omgeving betrekken. In en naast de voormalige Plaatwerkerij, een voormalig scheepswerf, is nu woonzorgcentrum Scheldehof gevestigd. Het reusachtige gebouw werd op duurzame wijze omgetoverd tot een fraai ontmoetingscentrum met een brasserie, ateliers, filmhuis, kapsalon, winkels en een binnentuin. Er is ruimte voor tentoonstellingen, een kerkzaal/vergaderzaal en worden er cursussen georganiseerd. “We hebben niet alleen senioren die hier benedenlopen maar ook de Vlissenaren. Het is echt een ontmoetingscentrum geworden. Het houdt de senioren betrokken bij de maatschappij en maakt de voorzieningen haalbaar. Dorte Kristensen is ook trots is op de binnentuin. “Dankzij die binnentuin is er een fijnere en rustiger sfeer. Dat is ook heel prettig voor degene die er woont, maar minstens voor degene die daar iemand achterlaat.”

Schaalgrootte telt
In de plaatwerkerij waarmee Atelier Pro een internationale prijs won, werd op drie verdiepingen 120 appartementen voor somatische en psychiatrische patiënten ontwikkeld. De psychogeriatrische bewoners delen met z’n achten een woning. Ernaast liggen een aantal aanleunwoningen. “Omdat het gebouw zo groot is zijn de appartementen groter en hebben we de appartementen verder uit elkaar kunnen plaatsen. Van de zeer ruime gang is een soort woonplek gemaakt”, legt Dorte Kristensen uit: “Op sommige plaatsen is dat beplanting geworden, op andere plekken staat een hele grote koffietafel, op weer andere plaatsen staan er fitnessapparaten.”

Tussen senioren, overheden en markt
Jeannette Dijkman, mede-oprichter/directeur Stijlvol Ouder, doet veel onderzoek onder senioren met het ‘Stijlvol Ouder 65pluspanel’. “Dat kan gaan over een locatie, woonconcepten, specifieke wensen van de senioren of domotica. Stijlvol Ouder wil een brug zijn tussen de senior en de professionele markt waaronder beleggers, investeerders, ontwikkelaars, woningcorporaties en gemeentes”, vertelt Jeannette die ook in de wijken als projectbegeleider en bewonerscoördinator actief is. “Onlangs heb ik in een kleinere plaats een project gedaan waar 75 procent van de bewoners 75 jaar en ouder is. Daar zie je wat de mensen er allemaal voor over hebben om zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen.”

Broze sociale infrastructuur
De sociale cohesie in dit soort kleinere plaatsen is broos, want als woningen komen leeg te staan er nieuwe gezinnen wonen en verandert zo’n wijk heel snel”, betoogt Jeannette Dijkman. Oorspronkelijke oudere bewoners waarvoor de woning wellicht niet meer zo geschikt is, zouden wel willen doorstromen maar daar staat dan een hele hoop wet en regelgeving in de weg. “Toewijzen, huurprijzen, locaties en noem maar op. Dat is een stuk beleid dat we met alle betrokken partijen snel zouden moeten verbeteren. Het gaat om kwetsbare sociale structuren, levensgeluk van velen. De vraag in de huidige situatie is: ‘Is er wel iets te kiezen’? Mijn advies is: betrek de buurt en vooral de senioren erbij, die weten goed wat ze wel en niet willen, uiteindelijk hebben ze al een hele woon carrière achter de rug”, aldus Jeannette Dijkman